Co to są wszy?
Wszy to pasożytnicze owady żyjące na różnych gatunkach zwierząt. Na człowieku żyją dwa gatunki wszy, wesz ludzka (w ekotypie głowowa i odzieżowa) oraz wesz łonowa. Dziś utrapieniem rodziców są wszy głowowe, które żyją wyłącznie na owłosionej skórze głowy człowieka (nie zasiedlają innych gatunków – wszyscy pupile są bezpieczni).
Wszy są rozdzielnopłciowe – po osiągnięciu dojrzałości przystępują do rozmnażania (tak, to dzieje się na głowach dzieci!). Samica wszy składa jaja – gnidy, przyklejając je do pojedynczych włosów. Z tych jaj po około 7 dniach wylęgają się nimfy, które następnie przez około 10 dni rosną, przechodząc przez kolejne stadia aż do dojrzałych osobników. I cały proces zaczyna się ponownie.
Skala problemu
Wszawica to bardzo popularny problem medyczny, którego skala rośnie w ostatnich latach. Nie ma wiarygodnych danych o częstości występowania tej choroby w Polsce, ale rokrocznie sprzedawanych jest około milion opakowań preparatów na wszy. Mimo popularności wszawicy nadal bywa ona postrzegana jako wstydliwa, kojarzona z brudem i zaniedbaniem. To nieprawda – poziom higieny nie ma żadnego związku z wszawicą – wszy żywią się krwią, a nie brudem. Tabu związane z wszami utrudnia otwartą komunikację, a tym samym eliminację wszawicy z danego środowiska.
Kto choruje?
Najczęściej wszy spotykamy u dzieci, w wieku od 2-4 do 12-14 lat. Jest to związane ze sposobem rozprzestrzeniania się tych pasożytów. Wszawicą zarażamy się przede wszystkim w kontakcie głowa do głowy, czyli przy zetknięciu się włosami z głową osoby wcześniej zarażonej. Takie kontakty są zupełnie naturalne u dzieci – w zabawie, podczas wspólnych gier, szeptania na ucho, pochylania się nad książeczką, oglądania zabawki.
Od zarażonych dzieci choroba przenosi się często na domowników – podczas przytulania, polegiwania na kanapie, spania w jednym łóżku. W ten sposób chorują całe rodziny, oraz osoby, które mają styczność z dziećmi – nianie, opiekunki. Dlatego też przy stwierdzeniu wszawicy trzeba przeprowadzić bardzo dokładny przegląd włosów wszystkich domowników, oraz – jeśli wszy występują u dziecka – poinformować placówkę, do której uczęszcza i grono najbliższych kolegów czy koleżanek.
Jeśli uznasz, że chcesz skorzystać z pomocy profesjonalistów - zapraszamy do pielęgniarek w salonach MAMY z GŁOWY Znamy się na wszach jak nikt, bo usuwamy je zawodowo. Nasze WSZYstkowidzące Ciocie poradzą sobie z każdą głową.
Jak się zarażamy?
Głównym sposobem przenoszenia się wszy jest kontakt głowa do głowy. Szacuje się, że w ten sposób powstaje aż 95-98% zarażeń.
Dzieje się tak z prostego powodu – wesz poza organizmem człowieka nie ma praktycznie szans na przeżycie. Ginie w ciągu maksymalnie 48h, z powodu braku wilgoci, ciepła i jedzenia, a prawdopodobnie w znacznie krótszym czasie traci zdolność podjęcia żerowania. Wesz, która znalazła się poza głową ma spore trudności z ponownym zlokalizowaniem człowieka – identyfikuje go głównie węchem, ale jego zasięg ogranicza się do kilku centymetrów. Dodatkowo, pazurzaste odnóża bardzo słabo sprawdzają się w chodzeniu po innych powierzchniach niż włos, a już zupełnie nie radzą sobie na gładkich płaszczyznach. Innymi słowy wesz poza głową ma bardzo ograniczone możliwości zlokalizowania i dotarcia do ludzkiej głowy.
Na ludzkiej głowie wszy mają wszystko, co jest im potrzebne do życia – właściwą temperaturę, wilgotność i nieograniczony dostęp do pożywienia, a zazwyczaj również partnerów do rozrodu. Tym samym nie ma powodu do opuszczania głowy w innym kierunku niż… inna głowa. Oczywiście wesz może zostać mechanicznie zerwana z włosów – przy zakładaniu czapki, kaptura, czesaniu włosów, opieraniu głowy o poduszkę, kanapę czy fotelik samochodowy. Nawet, jeśli nie zostanie uszkodzona przy takim zerwaniu – ma bardzo mało czasu żeby powrócić do głowy żywiciela, bo szybko postępuje jej odwodnienie.
Tym samym szansa zarażenia przez inne przedmioty (szczotki, czapki, kaski, poduszki) istnieje, ale jest niewielka.
Jak wygląda zarażenie wszami?
Jedynym dowodem na istnienie wszawicy jest obecność na głowie gnid lub / i wyklutych osobników (nimf lub dorosłych wszy).
Swędzenie często towarzyszy wszawicy, ale nie zawsze -niektóre osoby nie odczuwają żadnego swędzenia pomimo zaawansowanej wszawicy. I w drugą stronę – głowa może swędzieć z wielu różnych powodów (alergie, podrażnienia, łupież….). Ślady ugryzień – często występujące przy wszawicy – również nie są jednoznacznym dowodem wszawicy, podobne mogą powstać w wyniku ugryzień innych stworzeń, za ugryzienia można wziąć też różnego rodzaju wypryski.
Wyklute osobniki – nimfy i dorosłe wszy – znaleźć jest dosyć trudno – uciekają od światła, chowają się, a do tego poruszają się bardzo szybko. Łatwiej znaleźć gnidy, każda gnida jest mocno przytwierdzona do jednego, osobnego włosa. Gnidy najczęściej lokują się za uszami i na karku – te rejony głowy są najcieplejsze i najbardziej wilgotne, więc wszom się tam najbardziej podoba.
Jak wygląda gnida – jest nieduża, owalna, i mocno przytwierdzona bokiem do jednego włosa, klejem ułożonym wokół włosa jak rurka (dlatego też często wyczesane gnidy mają “łodyżki”, “ogonki”. Gnida jest wyczuwalna pod palcami jak ziarenko piasku. Żeby ją zdjąć, trzeba mocno ścisnąć palcami i przeciągnąć – aż do samej końcówki włosa.
Na włosach możemy również znaleźć puste skorupki po wykluciu się nimf – one również potrafią się trzymać włosa przez wiele miesięcy. Są bardziej przezroczyste niż gnidy i nie mają wieczka, które odpadło podczas wylęgania się nimfy.
Z czym można pomylić gnidę:
z łupieżem
łupież nie jest przytwierdzony do jednego włosa, zmienia położenie przy ruszeniu palcem, nie jest wyczuwalny w palcach i ma nieregularny kształt
z piaskiem
piasek leży na skórze pomiędzy włosami i nie jest przytwierdzony do włosa
z supełkiem
supełek nie przesuwa się po włosach i powoduje zmianę ułożenia włosa
z ciemieniuchą
ciemieniucha występuje na skórze głowy, a nie na włosach, a obsypująca czy łuszcząca się – podobnie jak łupież nie jest przytwierdzona do jednego włosa, zmienia położenie i nie ma regularnego kształtu
i na koniec – najtrudniejszy orzech do zgryzienia – NIBY GNIDY / PSEUDO GNIDY
są to pozostałości preparatów do włosów – również preparatów na wszy – posklejanych ze złuszczonym naskórkiem/łupieżem.
Na pierwszy rzut oka potrafią zmylić nawet doświadczone osoby. Są łudząco podobne – trzymają się jednego włosa. Ale mają jednak kilka różnicujących cech:
- mają różną wielkość (gnidy są bardzo podobnej wielkości)
- mają nieco nieregularne kształty
- łatwiej niż gnidy schodzą z włosa (można je zdjąć “w bok”, nie przesuwając do końca)
- w dotyku są bardziej miękkie i plastyczne
- i najważniejsza różnica – obklejają włos dookoła (gnidy są przyczepione z jednej strony włosa)
O wszach wiemy prawie wszystko. Nie wiemy natomiast, dlaczego w głowach przedszkolaków niemal zawsze znajdujemy brokat. Na szczęście brokat trudno pomylić z gnidą.
Jak stwierdzić, czy dziecko ma wszy?
Sposób pierwszy – weryfikacja “na oko”
Ten sposób wymaga skupienia, dokładności, cierpliwości i dobrego wzroku. Oraz cierpliwości ze strony przeglądanej głowy – ruszanie, wiercenie się zupełnie nie pomaga. Dziecko najlepiej w tym czasie zająć bajką lub grą.
1. Rozczesz włosy szczotką lub zwykłym grzebieniem.
2. Oddziel wąską sekcję od dołu włosów (na karku), a resztę podepnij klamra lub gumką.
3. Oddzielaj kolejno wąskie pasma i przeglądaj dokładnie w dobrym oświetleniu w poszukiwaniu gnid. W MAMY z GŁOWY pielęgniarki używają do tego specjalnych lup.
4. Po ukończeniu danej sekcji oddziel od spiętych włosów kolejną i powtórz przeglądanie – pasmo po paśmie.
5. Przejrzyj dokładnie całą głowę, szczególnie miejsca z tyłu za uszami i na karku. Dla średniej długości i gęstości włosów zazwyczaj trwa to około 30-40 minut.
Sposób drugi – weryfikacja grzebieniem NitFree Terminator
Grzebień NitFree Terminator jest doskonałym narzędziem nie tylko do usuwania wszy i gnid, ale także do sprawdzania, czy dziecko zaraziło się wszami. Ten sposób pozwala z większym prawdopodobieństwem zidentyfikować wczesne stadia wszawicy – pozwala wyczesać dorosłe osobniki, które przy zwykłym przeglądaniu są bardzo trudne do znalezienia. Ponadto jest szczególnie wart jest zastosowania u niecierpliwych dzieci.
Polecamy tę metodę osobom mniej cierpliwym oraz ze słabszym wzrokiem. Badania dowodzą, że weryfikacja przy pomocy grzebienia jest średnio 4x bardziej skuteczna niż weryfikacja na oko. Weryfikacja grzebieniem NitFree Terminator przebiega podobnie jak usuwanie wszy i gnid.
1. Rozczesz włosy szczotką lub zwykłym grzebieniem.
2. Delikatnie nawilż włosy – do tego celu możesz użyć odżywki do włosów lub nawet czystej wody.
3. Oddziel wąską sekcję od dołu włosów (na karku), a resztę podepnij klamra lub gumką.
4. Oddziel pasma o grubości ok 5 mm, przyłóż grzebień „na płasko”, jak najbliżej skóry głowy
5. Wsuń grzebień we włosy od samej nasady i przeciągnij do samego końca pasma, uważaj, żeby w trakcie czesania włosy nie wysunęły się z grzebienia.
6. Wytrzyj grzebień o czysty papier. Dokładnie obejrzyj, co zostało na papierze – szukaj dorosłych osobników, nimf i gnid. Jeśli nie zobaczysz nic takiego – przejdź do kolejnego pasma.
7. Po ukończeniu danej sekcji oddziel od spiętych włosów kolejną i powtórz wyczesywanie – pasmo po paśmie. Zwróć szczególną uwagę na okolice uszu i włosy na karku.
8. Wyczesz dokładnie całą głowę.
Jak się pozbyć wszawicy?
Działania na głowie
Użycie preparatu silikonowego oraz dokładne wyczesanie wszy i gnid grzebieniem NitFree Terminator jest najskuteczniejszym sposobem pozbycia się wszy.
Użycie preparatu likwiduje wyklute osobniki i ułatwia wyczesywanie, a mechaniczne usunięcie gnid przerywa zarażenie. (instrukcję, jak to zrobić znajdziesz tu).
Użyj preparatu zawierającego oleje silikonowe (dimetikon lub cyklometikon) zgodnie z instrukcją producenta. Dokładnie wyczesz całą głowę. Jak sprawdzać głowy dowiesz się tu.
Dla pewności przeprowadzaj weryfikację grzebieniem (tu znajdziesz instrukcję jak) przez kilka najbliższych dni. Szczególnie, jeśli dziecko wróciło do środowiska, w którym panuje wszawica. Pozwoli Ci to nie tylko upewnić się, że zarażenie zostało przerwane, ale również szybko zidentyfikować ewentualną kolejną inwazję.
Po stwierdzeniu wszy u jednego z domowników należy bezwzględnie sprawdzić głowy pozostałych domowników.
Możesz też skorzystać z pomocy zawodowców – w salonach profesjonalnego usuwania wszy MAMY z GŁOWY pracują pielęgniarki, które prowadzą zabiegi usuwania wszy oraz rzetelne weryfikacje wszawicy. Więcej informacji znajdziesz tu.
Działania poza głową
Wbrew pozorom nie jest konieczne wielkie sprzątanie w domu. Wesz poza głową człowieka żyje maksymalnie 48h. Gnida poza głową człowieka nie ma realnych szans na wyklucie się
Do wykonania niezbędnych czynności wystarczy 30 minut!
Trzeba:
- Pościel / ręczniki zarażonej osoby zmienić i i uprać – zwyczajnie, chyba że chcemy z nich korzystać w ciągu 48h – wtedy uprać w 60 stopniach
- Akcesoria do włosów – szczotki, grzebienie, spinki – włożyć w foliowej torebce na noc do zamrażalnika lub zalać wrzątkiem
- Czapki / szaliki / bluzy kaptury wyprać w 60 stopniach lub zamrozić lub nie używać przez 48 h.
- Kaski rowerowe / toczki – zamrozić lub porządnie wyczyścić klejącą rolką lub odłożyć na 48 h.
- Przytulanki – wysłać na wczasy do zamrażalnika lub na wysoką półkę na dwa dni.
- Kanapy / tapicerowane meble / fotel czy fotelik samochodowy odkurzyć porządnie odkurzaczem lub wyczyścić klejącą rolką do ubrań.
Alternatywą dla prania może być też gorący program w suszarce.
I to tyle.
Uwaga – można też po prostu wyjechać z domu na weekend!
Nawroty wszawicy nie biorą się z niewysprzątanego domu (powtarzamy – zarażenia w innym kontakcie niż głowa do głowy to jedynie 2-5% przypadków), ale z przeoczonych gnid. Lub też są to ponowne zarażenia, gdy wszy nadal występują u bliskiej osoby.
Komunikacja
Walka z wszami to gra zespołowa, działania indywidualne nie zawsze przynoszą długoterminowo oczekiwane rezultaty. Nawet, jeśli wyczeszesz włosy swojego dziecka do ostatniej gnidy, a jutro wróci do środowiska, gdzie wszy mogą występować nadal – Twoje dziecko może ponownie się zarazić. Dlatego koniecznie trzeba otwarcie rozmawiać z rodzicami innych dzieci, oraz powiadomić szkołę czy przedszkole.
Błędne przekonania, że wszy biorą się z brudu, i nieuzasadniony wstyd często niestety powstrzymuje nas od takiej rozmowy! To niedobrze dla nas i naszych dzieci, za to doskonale dla wszy!
Profilaktyka
Nic nie da gwarancji, że Ty lub Twoje dziecko ponownie nie złapiecie wszy. Są jednak proste rzeczy, które możesz robić, żeby utrudnić wszom zasiedlenie głowy:
- zawsze związuj i spinaj długie włosy na czas kontaktów dziecka z rówieśnikami. Im włosy ciaśniej upięte, wyżej i bardziej z tyłu – tym szansa zarażenia mniejsza;
- używaj preparatów odstraszających wszy, zwłaszcza, gdy wszawica panuje w otoczeniu dziecka;
- ucz dziecko nie pożyczania akcesoriów do włosów (chociaż wiemy, jak fajna jest zabawa we fryzjera, każde dziecko powinno mieć własne spinki, szczotki i grzebienie);
- regularnie przeglądaj głowy dziecka – im wcześniej zidentyfikujesz ewentualne zarażenie tym łatwiej będzie je zwalczyć. Najlepiej stosuj systematyczną weryfikację grzebieniem NitFree Terminator;
- zawsze rozmawiaj o przypadkach wszawicy z osobami z otoczenia dziecka – rodzice kolegów i szkoła czy przedszkole powinni zostać powiadomieni o każdym epizodzie wszawicy! Tylko tak możemy skutecznie zwalczyć wszy w środowisku dziecka!
